Te laat voor mijn dierbare, maar hopelijk voor vele mensen die het verdienen

Onderzoekers herstellen voor het eerst een falend menselijk hart met een levende ‘hartpleister’

Scientias V. Lammerse 30 januari 2025

Deze hartpleister bestaat uit op stamcellen gebaseerde, gekweekte hartspierweefsels en is een ware doorbraak in de behandeling van hartfalen.

Hartfalen is wereldwijd een groeiend probleem. In Nederland alleen al lijden bijna 240.000 mensen aan hartfalen. Daarnaast is er ook nog eens een ernstig tekort aan beschikbare organen voor harttransplantaties, terwijl kunsthartpompen niet alleen kostbaar zijn, maar ook vaak complicaties veroorzaken. Wetenschappers denken echter nu een doorbraak te hebben bereikt door een pleister van levende hartspiercellen te ontwikkelen.

Hartpleister

De pleisters worden gemaakt van cellen die uit bloed worden gehaald en vervolgens ‘geherprogrammeerd’ om zich te gedragen als stamcellen, die zich kunnen omvormen tot elk type cel in het lichaam. De pleister bestaat in dit geval uit in het laboratorium gekweekte hartspiercellen die zijn ingebed in een gel van collageen. De gevormde hexagonale pleisters worden vervolgens in rijen bevestigd aan een membraan, dat voor mensen ongeveer 5 cm bij 10 cm groot is. Deze pleister wordt op het hart geïmplanteerd en helpt het orgaan weer normaal te kloppen. De onderzoekers beschrijven het als een ‘baanbrekende ontwikkeling’ die het mogelijk maakt om een beschadigd hart ‘te repareren’.

Resusapen

Om te onderzoeken hoe goed de pleisters zouden werken, werden ze eerst getest bij resusapen. De onderzoekers bewezen dat de geïmplanteerde hartpleisters, bestaande uit maar liefst 200 miljoen cellen, de hartfunctie verbeterden door het herstel van nieuwe hartspier. Beeldvorming en weefselonderzoek lieten zien dat de hartspiercellen behouden bleven en dat de pompfunctie van het hart verbeterde. “We hebben bij de resusapen laten zien dat het implanteren van een hartpleister het falende hart kan herstellen door het weer te voorzien van spierweefsel”, legt Wolfram-Hubertus Zimmermann, verbonden aan de University Medical Center Göttingen, uit. “De uitdaging was om genoeg hartspiercellen te maken en te implanteren uit stamcellen van de resusaap, zodat het hart op een veilige manier herstelt zonder bijwerkingen zoals hartritmestoornissen of tumorgroei.”

Vrouw

Deze veelbelovende resultaten waren bepalend voor de goedkeuring van de eerste klinische studie. De onderzoekers pasten de techniek namelijk daarna toe op een 46-jarige vrouw met gevorderd hartfalen. In haar geval werden de pleisters gemaakt van cellen van een donor en met minimaal invasieve chirurgie op haar kloppende hart gehecht, aldus The Guardian. Drie maanden later onderging de patiënt een harttransplantatie, waardoor het team het verwijderde hart nauwkeurig kon onderzoeken. Ze ontdekten dat de pleisters intact waren gebleven en dat er zelfs een bloedvoorziening was ontstaan. “Voor het eerst hebben we de vorming van nieuwe hartspier in het falende menselijke hart kunnen zien”, zegt co-auteur Ingo Kutschka. “Deze succesvolle behandeling bewijst dat we op de goede weg zijn met de hartpleister.”

Vijftien patiënten

Overigens duurt het wel drie tot zes maanden voordat de therapeutische effecten van de pleisters zichtbaar zijn. Daardoor zijn ze mogelijk niet voor elke patiënt geschikt. Toch hebben al 15 patiënten de pleisters ontvangen.

De resultaten, gepubliceerd in Nature, zijn een grote stap vooruit in de ontwikkeling van nieuwe behandelingen voor mensen met gevorderd hartfalen. “De hartpleister is een prachtig voorbeeld van onderzoek dat van het laboratorium naar de kliniek wordt gebracht”, zegt onderzoeker Stephan Ensminger. “Het heeft de potentie om in sommige gevallen mechanische ondersteuningssystemen te vervangen en een blijvende oplossing voor patiënten te bieden.”

Bronmateriaal

"Study results open door to heart failure treatment with 'heart patch’" - University Medical Center Göttingen