Een fijne dag voor #freespeech #wetenschap #truth #fakenews

Ondanks wat je soms leest op sociale media: vertrouwen in wetenschap blijft sterk

Scientias A. Stiru 20 januari 2025

Het vertrouwen in wetenschappers blijft wereldwijd behoorlijk hoog. Dat blijkt uit een grootschalig internationaal onderzoek dat werd uitgevoerd met meer dan 70.000 mensen in 68 landen. De vaak gehoorde bewering dat er een vertrouwenscrisis zou zijn in de wetenschap, blijkt niet te kloppen.

Het onderzoek, uitgevoerd door een team van 241 wetenschappers onder leiding van de Universiteit van Zürich en ETH Zürich, is de eerste grote wereldwijde peiling sinds de coronapandemie. Voor het eerst zijn ook veel landen uit het mondiale Zuiden meegenomen in zo’n breed onderzoek. De resultaten zijn bemoedigend. “Onze resultaten laten zien dat de meeste mensen in de meeste landen behoorlijk veel vertrouwen hebben in wetenschappers”, vertelt hoofdonderzoeker Viktoria Cologna van ETH Zürich. “Ze willen ook dat wetenschappers een actieve rol spelen in de samenleving en politiek.” De studie werd gepubliceerd in het vakblad Nature Human Behaviour.

Wetenschappers worden gezien als bekwaam en eerlijk
Op een schaal van 1 (zeer laag vertrouwen) tot 5 (zeer hoog vertrouwen) scoort het vertrouwen in wetenschappers gemiddeld een 3,62. Een ruime meerderheid van de ondervraagden ziet wetenschappers als bekwaam (78 procent) en eerlijk (57 procent). Ook denkt 56 procent dat wetenschappers het welzijn van mensen belangrijk vinden. Toch zijn er ook verbeterpunten. Minder dan de helft van de respondenten (42 procent) denkt dat wetenschappers echt luisteren naar de mening van anderen. “Veel mensen hebben het gevoel dat de prioriteiten van de wetenschap niet altijd goed aansluiten bij hun eigen prioriteiten”, legt mede-auteur Niels G. Mede uit. “We raden wetenschappers aan om hier serieus naar te kijken en manieren te vinden om meer open te staan voor dialoog met het publiek.”

Politieke kloof in westerse landen
Wel is er een verschil in vertrouwen naarmate de politieke overtuigingen van groepen. In westerse landen blijken rechtse kiezers over het algemeen minder vertrouwen te hebben in wetenschappers dan linkse kiezers. Opmerkelijk genoeg werd dit verband in de meeste andere landen niet gevonden. Ondanks deze politieke verschillen is er wel brede steun voor een actieve rol van wetenschappers in het maatschappelijk debat.
Een overgrote meerderheid (83 procent) vindt dat wetenschappers actief moet communiceren met het publiek. Slechts 23 procent vindt dat wetenschappers zich niet moeten uitspreken over beleid. Meer dan de helft (52 procent) wil juist dat wetenschappers meer betrokken worden bij beleidsvorming.

Gezondheid boven defensie
Gevraagd naar onderzoeksprioriteiten, geven mensen de voorkeur aan onderzoek naar volksgezondheid, energievraagstukken en armoedebestrijding. Onderzoek naar defensie en militaire technologie wordt minder belangrijk gevonden. Mensen denken zelfs dat er momenteel te veel focus ligt op militaire technologie.

Ook in Nederland is vertrouwen groot
In Nederland blijkt het vertrouwen in de wetenschap nog sterker dan in veel andere landen. Recent onderzoek van het Rathenau Instituut en de KNAW laat zien dat Nederlanders de wetenschap gemiddeld een 7,4 geven, waarmee het de meest vertrouwde institutie in ons land is. De coronapandemie heeft daar een interessante rol in gespeeld: waar bijna een kwart van de Nederlanders meer vertrouwen kreeg door de snelle ontwikkeling van vaccins, zag een kleine groep dit juist als reden voor scepsis. Ook in Nederland zien we de politieke verschillen terug die het internationale onderzoek aantoont. Van GroenLinks-stemmers (8,4) tot PVV-stemmers (6,5) loopt er een duidelijke scheidslijn. Bovendien hebben hoger opgeleiden over het algemeen meer vertrouwen in de wetenschap dan mensen met een lager opleidingsniveau. Het vertrouwen is vergelijkbaar tussen mannen en vrouwen en over leeftijdsgroepen.

Bronmateriaal

"Trust in scientists and their role in society across 68 countries" -