Wanneer romantische relaties bevredigend zijn, helpen ze ons de uitdagingen van het leven aan te gaan en geven ze betekenis aan ons bestaan”,

Een psycholoog onderzocht twee veelvoorkomende relatieproblemen: zo los je ze op

Scientias J.Kras 28 januari 2025

Ruzies, boze stiltes, of gewoon een flinke dip, het komt in de beste relaties voor. Daarbij zijn er twee veelvoorkomende problemen, die sociaal psycholoog Giulia Zoppolat besloot te onderzoeken.

“Wanneer romantische relaties bevredigend zijn, helpen ze ons de uitdagingen van het leven aan te gaan en geven ze betekenis aan ons bestaan”, legt sociaal psycholoog Giulia Zoppolat uit in het persbericht van de VU. “Maar zelfs de gelukkigste stellen hebben soms moeite om de relatie goed te houden.”

Ambivalentie en aandacht

Zoppolat richtte zich op twee uitdagingen, die veel stellen ervaren. “De eerste is een gevoel van ambivalentie, wat inhoudt dat je zowel positieve als negatieve emoties richting je partner voelt”, zegt ze. “De tweede is het effect van afnemende aandacht, zoals afleiding tijdens interacties, op de kwaliteit van de relatie. Bijvoorbeeld als je tijdens een gesprek met je partner constant op je telefoon zit.” Dat is natuurlijk niet goed, maar wel herkenbaar en het betekent ook niet dat je relatie slecht is. “Zelfs in sterke, liefdevolle relaties krijgen stellen te maken met veelvoorkomende uitdagingen die hun geluk kunnen beïnvloeden”, zegt de sociaal psychologe.

De twee onderzoeksthema’s lijken misschien lukraak gekozen, maar Zoppolat legt aan Scientias.nl uit waarom dat niet zo is. “Ambivalentie en aandacht zijn twee belangrijke aspecten van de ervaringen van een koppel die tot nu toe niet veel ruimte hebben gekregen in het relatiewetenschappelijk onderzoek. Het begrijpen van ambivalentie is belangrijk omdat de meeste stellen ambivalentie zullen ervaren in hun relatie, maar het wordt niet vaak erkend en mensen kunnen het gevoel hebben dat het een ongewone ervaring is terwijl dat niet zo is. Het begrijpen van aandacht is belangrijk omdat veel van de belangrijke processen die goede relaties in stand houden – bijvoorbeeld de respons van partners op elkaars behoeften en de zorg voor elkaar – aandacht vereisen, maar mensen vinden het vaak moeilijk om volledig aanwezig te zijn in partnerinteracties.”

Niet voor eeuwig

Ambivalente gevoelens heeft bijna iedereen wel: niet álles is leuk aan je partner. Zo kan het fijn zijn dat je grote liefde zo lekker losjes in het leven staat, maar kun je hem ook lui vinden. Of hij steunt je als je iets naars meemaakt, maar andere keren luistert hij niet eens naar wat je vertelt. Dit is niet per se erg, legt Zoppolat uit. “Het goede nieuws over ambivalentie is dat het mensen motiveert om aandacht te besteden aan hun relatie, de goede en de slechte aspecten, en om iets te doen om hun situatie te veranderen. Omdat het doel van een relatie niet noodzakelijkerwijs is dat die eeuwig duurt, maar wel dat de kwaliteit hoog genoeg is om de partners voordelen te bieden, kan ambivalentie mensen helpen door hen de motivatie te geven om ofwel een relatie te verbeteren die de moeite waard is om te onderhouden en te laten groeien, ofwel een relatie te verbreken die niet langer voedend is voor het koppel. Enkele factoren die kunnen bepalen of mensen ambivalentie gebruiken om een relatie te versterken of te verzwakken, zijn hoe toegewijd mensen zijn aan hun relatie en hun vermogen om meer constructief versus destructief gedrag te vertonen om hun relatiedynamiek te veranderen.”

Te veel afleiding is wat dat betreft eigenlijk vervelender. “Wat wij afgeleide aandacht noemen, kan de kwaliteit van de relatie schaden, en stellen zijn hier vooral kwetsbaar voor in periodes van stress”, legt Zoppolat uit. De oplossing is echter simpel. “Stellen die meer aanwezig en gefocust zijn tijdens interacties ervaren minder misverstanden bij het interpreteren van elkaars emoties, vooral tijdens conflicten.”

Voor een deel gaat het ook om acceptatie, meent Zoppolat. “Het begrijpen dat gemengde gevoelens tegenover een partner normaal en situatiegebonden zijn, in plaats van het begin van het einde, kan stellen helpen conflicten aan te gaan met minder angst”, zegt ze. “Op dezelfde manier kan bewust aandachtig zijn, waarbij je je telefoon of laptop weglegt, verbindingen versterken en misverstanden verminderen, vooral in stressvolle tijden.”

Dagboeken, enquêtes en labsessies

Zoppolat liet de deelnemers aan haar studie dagelijks dagboeken bijhouden en enquêtes invullen over hun ervaringen, emoties en interacties met hun partner. Ook gingen deelnemers in een laboratorium met hun partner in gesprek over een relatieprobleem. “Door verschillende soorten methoden te gebruiken (bijvoorbeeld dagboekstudies, longitudinale enquêtes over meerdere maanden en jaren, interactiestudies in het lab en enquêtes onder zowel jongere als oudere stellen), kunnen we laten zien hoe bepaalde relationele dynamieken zich herhalen (of juist niet) op verschillende tijdschalen en bij verschillende populaties. We zien bijvoorbeeld dat ambivalentie ten opzichte van een partner niet alleen van dag tot dag vervelend lijkt te zijn, maar ook gedurende vele maanden en jaren de relationele ervaringen en het persoonlijk welzijn van mensen kan beïnvloeden.”

Zo los je het op

Nu is de vraag natuurlijk: wat kunnen we eraan doen en hoe moeten relatietherapeuten hiermee omgaan. “Door de jaren heen, toen ik mijn werk met anderen besprak, kreeg ik de feedback dat het heel geruststellend en nuttig is om te weten dat ambivalentie – gemengde en tegenstrijdige gevoelens – ten opzichte van een partner een normale en veel voorkomende ervaring is waarmee de meeste mensen in hun relatie te maken krijgen, ondanks dat het over het algemeen een stressvolle ervaring is”, vertelt Zoppolat. “Het goede nieuws voor therapeuten is dat wanneer mensen ambivalent zijn, ze gemotiveerd zijn om er iets aan te doen, wat betekent dat ze eerder geneigd zijn om strategieën te gebruiken om hun ambivalentie op te lossen – of dat nu meer gericht is op het herstellen van positievere gevoelens in de relatie of op het beëindigen van de relatie is aan elk individu om te beslissen.”

Bronmateriaal

"De invloed van gemengde gevoelens en afleiding in relaties" - VU